İlhan Ayverdi Kimdir?
Türk kültür ve edebiyat dünyasına büyük katkılar sunan İlhan Ayverdi, sadece bir edebiyat öğretmeni olarak değil, aynı zamanda bir dil bilimci, yazar ve önemli bir kültürel şahsiyet olarak da tanınmaktadır. 1926 yılında Manisa’nın Akhisar ilçesinde dünyaya gelen İlhan Ayverdi, yaşamı boyunca Türk dilini koruma, zenginleştirme ve gelecek nesillere aktarma çabası içinde olmuştur. Kendisi, Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı'nın kurucularından olup, vakıf başkanlığı görevini üstlenmiştir. Ayrıca 2005 yılında yayımlanan "Misâlli Büyük Türkçe Sözlük" adlı eseriyle Türk dilinin gelişimine büyük katkı sağlamıştır.
Ailesi ve Eğitim Yaşamı İlhan Ayverdi’nin ailesi köken olarak Dağıstan ve Rumeli’ye dayanmaktadır. Dedeleri, 93 Harbi sırasında Osmanlı topraklarına göç etmiş; baba tarafı Bursa'ya, anne tarafı ise Ödemiş'e yerleşmiştir. Babası Murat Tolun Bey, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Akhisar Cephesi Kuvâ-yi Milliye Kumandanı olarak görev yapmış ve İstiklal Madalyası ile onurlandırılmış bir kahramandır. Murat Tolun Bey'in Akhisar'a tayiniyle birlikte İlhan Ayverdi, bu şehirde dünyaya gelmiştir. İlk ve orta eğitimini Akhisar’da tamamlayan Ayverdi, lise eğitimine İzmir’de devam etmiş ve 1943 yılında İzmir Karataş Lisesi’nden mezun olmuştur. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde öğrenimine devam eden İlhan Ayverdi, burada Prof. Dr. Ali Nihad Tarlan, İsmail Hikmet Ertaylan ve Prof. Dr. Mehmet Kaplan gibi önemli akademisyenlerin öğrencisi olmuştur.
Öğretmenlik ve Kültür Çalışmaları İlhan Ayverdi, üniversiteden mezun olduktan sonra edebiyat öğretmenliği yapmaya başlamış; Anarat Higutyan Ermeni Ortaokulu, Galatasaray Lisesi, Zoğrafyon Rum Lisesi, Saint Joseph Lisesi ve Saint Michel Fransız Lisesi gibi okullarda görev almıştır. 1960 yılında öğretmenlikten ayrıldıktan sonra, kendini kültür çalışmalarına ve dernek faaliyetlerine adamıştır. 1959 yılında Samiha Ayverdi’nin kardeşi ve mimar Ekrem Hakkı Ayverdi ile evlenen İlhan Ayverdi, eşiyle birlikte Kubbealtı Cemiyeti’nin kurulmasında ve faaliyetlerinde önemli rol oynamıştır.
İlhan Ayverdi’nin kültürel katkıları arasında, 1966-1982 yılları arasında başkanlık yaptığı Türk Kadınları Kültür Derneği ve kurucularından biri olduğu Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı bulunmaktadır. Kubbealtı Mecmuası’nın yayımlanması, vakfın düzenlediği seminerler, konferanslar ve musiki etkinliklerinde aktif rol almıştır. Vakıf çalışmaları çerçevesinde, Türk kültürünün ve sanatının yaşatılması ve tanıtılması için birçok faaliyete imza atmıştır.
Misâlli Büyük Türkçe Sözlük İlhan Ayverdi’nin en önemli eserlerinden biri, 28 yıl süren bir emeğin ürünü olan "Misâlli Büyük Türkçe Sözlük"tür. 1976 yılında Kubbealtı Vakfı’nın bu eseri hazırlamaya karar vermesiyle, sözlüğün yazılması görevini üstlenen İlhan Ayverdi, 13. yüzyıldan günümüze kadar Türk dilini ele alarak, binlerce örnek cümleyle dilimizin envanterini çıkarmıştır. Kasım 2005'te yayımlanan bu dev eser, dil alanındaki en prestijli eserler arasında sayılmakta olup, İlhan Ayverdi’ye 2005 yılında Türkiye Yazarlar Birliği tarafından “Yılın Yazarı” ödülünü kazandırmıştır.
Vefatı ve Mirası İlhan Ayverdi, Türk kültür ve edebiyatına olan katkılarını hayatı boyunca sürdürmüş; 6 Kasım 2009 tarihinde İstanbul’da vefat etmiştir. Yaşamı boyunca Türk diline, kültürüne ve sanatına yaptığı katkılarla saygıyla anılmaktadır. 2006 yılında, Kubbealtı Neşriyat tarafından yayımlanan “İlhan Ayverdi: Bir Hayat Bir Lûgat” adlı kitap, hayatını ve çalışmalarını anmak amacıyla hazırlanmış ve 80. yaşına armağan edilmiştir.
İlhan Ayverdi, Türk diline ve kültürüne olan sevgisiyle, örnek alınması gereken bir aydındır. Geride bıraktığı Misâlli Büyük Türkçe Sözlük ve diğer kültürel çalışmaları, onun mirasını yaşatmaya devam etmektedir. Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı’ndaki faaliyetleri ve Türk diline olan katkılarıyla İlhan Ayverdi, sadece döneminin değil, gelecek nesillerin de ışığı olmayı başarmıştır.
